Rozliczenie - kompensata zobowiązań

Kompensata wzajemnych zobowiązań – bezgotówkowe rozliczenie z kontrahentem

Kompensata jest to forma bezgotówkowego rozliczenia transakcji w przypadku gdy obydwie strony występują zarówno jako sprzedawca jak i nabywca.

Kompensata – co mówi treść ustawy?

Art. 498 kodeksu cywilnego mówi, że w sytuacji gdy każda ze stron transakcji będąca jednocześnie dłużnikiem jak i wierzycielem ma prawo potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelności drugiej strony, pod warunkiem, że przedmiotem są pieniądze lub rzeczy, których jakość prezentuje ten sam poziom, zaś obydwie wierzytelności mają charakter wymagalny i mogą być przedmiotem sporu sądowego lub dochodzone przed innym organem państwowym.

Kompensata a barter

Kompensata jest bezgotówkową formą rozliczenia, jednak nie jest tożsama z barterem lub formą zapłaty i nie ma możliwości określenia kompensaty poprzez fakturę, jako formę zapłaty. Przy kompensacie następuje umorzenie obu wierzytelności do poziomu wysokości wierzytelności najniższej i ma zastosowanie tylko przy wierzytelnościach, których upłynął określony w umowie termin uregulowania.

Art. 499 stanowi, że potrącenie dokonywane jest jako złożenie drugiej stronie oświadczenia, które posiada moc wsteczną od momentu, kiedy stało się możliwe potrącenie wierzytelności. Takie oświadczenie może przyjąć formę przekazu ustnego lub pisemnego. Jedynym kryterium składania oświadczenia jest obowiązek poinformowania drugiej strony.

Ograniczenia związane ze stosowaniem kompensaty

Istnieją restrykcje, ograniczające wierzytelności, które mogą być rozliczone jako kompensata:

  • wierzytelności przedawnione (gdy nie było możliwości potrącenia ich przed upływem termino określanego przez umowę)
  • w sytuacji, w której dłużnik staje się wierzycielem swojego wierzyciela gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po dokonaniu zajęcia
  • wszystkie wierzytelności, które nie podlegają zajęciu
  • wierzytelności stanowiące o dostarczeniu środków utrzymania
  • wynikające z czynów niezgodnych z prawem
  • wierzytelności nieokreślone przez przepisy szczególne

W oświadczeniu pisanym w sytuacji gdy u kontrahenta istnieje kilka wierzytelności, warto wskazać potrącenia, które zostaną umorzone. W przypadku braku określenia takowych może zaistnieć sytuacja niedostatecznego wyrażenia zamiaru wywołania skutków prawnych.