Czynny żal, czyli zawiadomienie właściwego organu o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego może uchronić podatnika przed przykrymi konsekwencjami. Jeśli zostanie prawidłowo wypełniony, a warunki niezbędne do jego uznania zostaną zachowane, podatnik, któremu grozi odpowiedzialność karna skarbowa, może jej uniknąć. Czynny żal może znaleźć zastosowanie między innymi wtedy, gdy przedsiębiorca nie złoży w wyznaczonym terminie deklaracji podatkowej albo pliku JPK_VAT.

Przepisy dotyczące czynnego żalu zostały uregulowane w Ustawie z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. 1999 nr 83 poz. 930), a dokładniej w art. 16 § 1 ww. dokumentu. Zgodnie z tym aktem prawnym:

„Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.”

Jak złożyć czynny żal za popełnione przestępstwo lub wykroczenie skarbowe?

Podatnik powinien złożyć czynny żal w formie pisemnej. Może to zrobić osobiście lub za pośrednictwem poczty. Możliwe jest też złożenie czynnego żalu elektronicznie za pomocą skrzynki e-PUAP odpowiedniego organu.

Co istotne, aby czynny żal znalazł zastosowanie, powinien zostać złożony przez podatnika, zanim ten zostanie wezwany przez uprawiony urząd do złożenia wyjaśnień. Jeśli natomiast podatnik został już wezwany do wyjaśnień w przedmiotowej sprawie, czynny żal nie będzie skuteczny.

Warto więc zapamiętać, że z instytucji czynnego żalu podatnik będzie mógł skorzystać tylko wtedy, jeśli powiadomi odpowiedni organ o niedopełnieniu ciążących na nim obowiązków, zanim urząd zdoła zgromadzić informację o popełnionym przestępstwie lub wykroczeniu karnym skarbowym.

Inne warunki, które uprawniają podatnika do skorzystania z czynnego żalu, to:

Poinformowanie właściwego urzędu w formie zawiadomienia (jakim jest czynny żal) o istotnych okolicznościach popełnionego czynu, w tym również wskazanie osób biorących udział w jego popełnieniu;
Uregulowanie w całości należności, która stanowiła zaległość podatnika, będącą konsekwencją popełnionego czynu.

Kiedy czynny żal nie znajduje zastosowania?

Należy pamiętać, że czyny żal nie zawsze będzie skuteczny. Kto nie może z niego skorzystać?

Zgodnie z art. 16 § 6 wspomnianej ustawy, ww. przepis nie obowiązuje w stosunku do osoby, która:

Kierowała wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
Poleciła wykonanie ujawnionego czynu zabronionego innej osobie, wykorzystując jej uzależnienie od siebie;
zorganizowała grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierowała, chyba że zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego zostało złożone łącznie przez wszystkich członków grupy lub związku;
nakłaniała inną osobę do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o czyn zabroniony.

Zgodnie z przytoczoną ustawą karze za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe nie podlega ten, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej i uiścił w całości, (niezwłocznie albo w wyznaczonym przez odpowiedni organ terminie), powstałą należność. Podobnie karze nie podlega też podatnik, który złożył zeznanie podatkowe zawierające błędy lub oczywiste omyłki, które powstały z winy organu podatkowego albo płatnika.