Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to nowy system oszczędzania przeznaczony dla pracowników, wprowadzony Ustawą z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. 2018 poz. 2215). W założeniu ustawodawcy ma on pomóc pracownikom w oszczędzaniu na przyszłą emeryturę. W przypadku tego projektu fundusze będą gromadzone z trzech różnych źródeł: środków pochodzących od pracownika, pracodawcy oraz od państwa. Zgromadzone na indywidualnym rachunku PPK pieniądze będą jednak należały wyłącznie do pracownika.

Ww. ustawa weszła w życie 1 stycznia 2019 roku. Reguluje między innymi termin wprowadzania PPK w poszczególnych zakładach pracy, uzależniając go od liczby zatrudnionych. Zgodnie z przepisami ustawy jako pierwsze program oszczędzania będą musiały wprowadzić przedsiębiorstwa zatrudniające minimum 250 pracowników. Zostały zobligowane terminem 1 lipca 2019 r. W kolejnym etapie, tj. od 1 stycznia 2020 r. PPK wprowadzą firmy zatrudniające od 50 do 249 pracowników, od 1 lipca 2020 r. zatrudniające od 20 do 49 pracowników, a od 1 stycznia 2021 r. pozostałe podmioty zatrudniające.

Czy PPK jest obowiązkowe?

Nasuwa się pytanie, czy przystąpienie do Pracowniczych Planów Kapitałowych jest dla każdego pracownika obligatoryjne. Z przepisów ustawy – art. 23 ust. 1 – wynika jednoznacznie, że uczestnictwo w programie oszczędzania jest dobrowolne. Warto zwrócić jednak uwagę, że zatrudniony w przedsiębiorstwie pracownik zostanie do PPK zapisany automatycznie. Jeśli będzie chciał zrezygnować z przynależności do programu i dokonywania na ten cel comiesięcznych składek, powinien złożyć odpowiednią deklarację zatrudniającemu go pracodawcy. Co 4 lata podmiot zatrudniający ponownie dokona wpłaty za uczestnika PPK i poinformuje o tym pracownika. Natomiast pracownik może ponownie z uczestnictwa w PPK zrezygnować i poinformować o tym pracodawcę na piśmie poprzez złożenie deklaracji.

Jak będą działać Pracownicze Plany Kapitałowe?

Zachętą do skorzystania z PPK ma być jednorazowa wpłata powitalna w wysokości 250 zł pochodząca z Funduszu Pracy oraz wsparcie wpłat dokonywanych przez pracownika środkami pochodzącymi od pracodawcy i państwa. Jeśli natomiast pracownik postanowi zrezygnować z korzystania z PPK i złożyć odpowiednią deklarację, będzie musiał podpisać oświadczenie o posiadaniu przez niego wiedzy na temat konsekwencji wynikającej z tej rezygnacji.

Regularne dokonywanie wpłat na indywidualny rachunek Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie uprawniało pracownika do wypłaty zgromadzonych środków po ukończeniu przez niego 60 roku życia. Istnieje jednak kilka odstępstw, które pozwalają na wcześniejszą wypłatę.

Wypłata z PPK po 60 roku życia

Po osiągnięciu ustalonego ustawą wieku zgromadzone środki będzie można wypłacić, niezależnie od tego, czy pracownik przeszedł na emeryturę, czy nadal pozostaje w stosunku pracy. Co istotne, po dokonaniu wypłaty na indywidualny rachunek pracownika nie będą wpływały kolejne składki. Aby otrzymać pieniądze z PPK, dysponujący do niego prawami właściciel powinien złożyć stosowny wniosek do instytucji finansowej, która środkami zarządza. Jednorazowo będzie można wypłacić 25% zgromadzonych na koncie pieniędzy. 75% zostanie podzielone na minimum 120 rat, które będą wypłacane co miesiąc przez okres 10 lat.

Świadczenie małżeńskie

Po ukończeniu 60 roku życia uczestnik PPK może wnioskować o wypłatę zgromadzonych na rachunku PPK środków w formie świadczenia małżeńskiego. Powyższe jest możliwe, jeśli oboje małżonków osiągnęło wiek 60 lat i zawarło umowę o prowadzenie PPK z tą samą instytucją finansową. Ponadto małżonkowie powinni wspólnie oświadczyć, że chcą skorzystać z wypłaty świadczenia małżeńskiego. Jeśli nastąpi tu zgodność, otwarty zostanie rachunek małżeński, z którego co miesiąc w minimum 120 ratach będą wypłacane na rzecz wnioskodawców zgromadzone wcześniej w ramach PPK środki. W przypadku śmierci jednego ze współmałżonków świadczenie wypłaca się drugiemu małżonkowi w dotychczasowej wysokości. Należy pamiętać, że świadczenie małżeńskie nie uwzględnia możliwości jednorazowej wypłaty części zgromadzonych środków.

Wypłata z PPK przed 60 rokiem życia

Pracownik może zrezygnować z uczestnictwa w PPK w dowolnym czasie i zdecydować o wypłacie środków jeszcze przed ukończeniem 60 roku życia. Wystarczy złożyć stosowany wniosek w prowadzącej indywidualne konto pracownika instytucji finansowej. Zwrot będzie następował w oparciu o przepisy wynikające ze statutu tej instytucji. Należy też mieć na uwadze, że wypłata zostanie pomniejszona o 30%, które instytucja przekaże na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz o podatek dochodowy. Konieczny będzie też zwrot otrzymanych od państwa składek i wpłaty powitalnej.

Cele mieszkaniowe lub ciężka choroba

Ustawodawca przewidział też możliwość wypłaty zgromadzonych środków w takich przypadkach, jak konieczność pokrycia wkładu własnego przy zakupie nieruchomości lub choroba uczestnika PPK, jego małżonka albo dziecka. Wypłata na cele mieszkaniowe to w rzeczywistości pożyczka, którą trzeba będzie zwrócić na zasadach określonych w umowie zawartej pomiędzy uczestnikiem PPK a instytucją finansową. Ustawa określna natomiast, że z możliwości takiej mogą skorzystać osoby, które nie ukończyły 45 lat, a zwrot nie może trwać dłużej niż 15 lat.

W przypadku choroby własnej, małżonka lub dziecka uczestnik PPK będzie mógł w dowolnym momencie wypłacić 25% zgromadzonych na indywidualnym koncie środków. Do wniosku o wypłatę konieczne jest załączenie stosownych dokumentów potwierdzających chorobę lub stopień niepełnosprawności. W przypadku choroby wypłata środków może mieć formę jednorazową lub ratalną.