Sytuacja za naszą wschodnią granicą budzi duże emocje i chęć niesienia pomocy osobom uciekającym przed konfliktem zbrojnym. Przybywający do Polski ukraińscy uchodźcy mogą liczyć na wsparcie obywateli, organizacji pozarządowych, a także rozwiązania systemowe wprowadzone przez rząd. Wśród tych ostatnich należy wymienić wprowadzone przepisy dotyczące zatrudniania uchodźców, którzy przybyli na terytorium naszego kraju z Ukrainy po 24 lutego br. w związku z toczącą się tam wojną.

Uproszczenie przepisów dotyczące zatrudniania uchodźców jest sporym udogodnieniem zarówno dla pracodawców, jak i poszukujących pracy na terenie naszego kraju Ukraińców. Jakie warunki należy spełnić, by zyskać możliwość legalnego zatrudnienia uchodźcy?

Polskie prawodawstwo

Konflikt zbrojny w Ukrainie oraz ogromna ilość uchodźców uciekających przed brutalnością działań wojennych i przekraczających polsko-ukraińską granicę wymusiły wprowadzenie istotnych dla obecnej sytuacji rozwiązań systemowych. Polski rząd zdecydował o: wprowadzeniu przepisów dotyczących legalizacji pobytu cudzoziemców, ułatwieniu zatrudniania uchodźców przez polskich pracodawców oraz różnych formach wsparcia określonych odrębnymi przepisami. Szczegóły tych rozwiązań określono w ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. 2022 poz. 583). Ww. dokument określany jest również jako specustawa dotycząca uchodźców z Ukrainy.

Legalny pobyt na terenie Polski

Zgodnie z ww. aktem prawnym legalnie na terenie naszego kraju mogą przebywać obywatele Ukrainy, którzy nie wcześniej niż 24 lutego 2022 roku przekroczyli granicę polsko-ukraińską w związku z toczącym się na terenie Ukrainy konfliktem zbrojnym i zadeklarowali zamiar pozostania na terytorium naszego kraju. Legalny pobyt możliwy będzie przez okres 18 miesięcy. Specustawa precyzuje, że przez określenie „obywatel Ukrainy” należy rozumieć również małżonka obywatela Ukrainy, który nie posiada obywatelstwa ukraińskiego. Takim osobom przysługuje prawo do legalnego zatrudnienia oraz szereg innych uprawnień wymienionych w specustawie. By z nich skorzystać, należy wcześniej uzyskać nr PESEL.

PESEL dla uchodźcy z Ukrainy

Osoby z Ukrainy, które chcą legalnie przebywać na terenie Polski, powinny mieć w paszporcie stempel potwierdzający przekroczenie granicy wraz z datą wskazującą, kiedy to nastąpiło. Takie osoby będą mogły ubiegać się o wydanie nr PESEL.
Wniosek o nr PESEL można złożyć w dowolnym urzędzie gminy. Ubiegać się o zatrudnienie na terenie naszego kraju będzie mógł uchodźca, który: przebywa legalnie w Polsce oraz posiada ważny tytuł pobytowy lub przybył legalnie z Ukrainy w okresie od 24 lutego br. i zadeklarował chęć pozostania w Polsce.

Jak zatrudnić cudzoziemca z Ukrainy?

Obywatel Ukrainy może zostać zatrudniony w Polsce na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia, o ile jego pobyt został uznany za legalny. Warunkiem jest zgłoszenie przez pracodawcę faktu zatrudnienia obcokrajowca w urzędzie pracy właściwym ze względu na siedzibę firmy lub miejsce zamieszkania pracodawcy.

Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 14 dni od podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy, wskazując w nim:
• dane podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi,
• dane cudzoziemca,
• informacje na temat wykonywanej pracy.

Obowiązki pracodawcy

W przypadku zatrudnienia uchodźcy z Ukrainy pracodawca zobowiązany jest do:
• wypłaty wynagrodzenia nie niższego niż płaca minimalna lub minimalna stawka godzinowa,
• zawarcia z pracownikiem pisemnej umowy określającej warunki zatrudnienia,
• przedstawienia obcokrajowcowi przed podpisaniem umowy jej tłumaczenia w zrozumiałym dla niego języku,
• zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego w ciągu 7 dni od dnia podjęcia przez niego zatrudnienia.

Gdzie szukać pracowników?

Informację o tym, jak zgłosić chęć zatrudnienia cudzoziemca z Ukrainy, można znaleźć na stronach powiatowych urzędów pracy. Taką chęć można wyrazić również na stronie www.pomagamukrainie.gov.pl. Wystarczy kliknąć button „Chcę pomóc”, a następnie „Firma” i wypełnić znajdujący się tam formularz. Ostatnim krokiem jest podpisanie formularza podpisem kwalifikowanym lub profilem zaufanym.
Zatrudnianie uchodźców z Ukrainy to jedna z form pomocy naszym wschodnim sąsiadom, w którą angażuje się coraz więcej osób. Decydując się na to, należy pamiętać o formalnościach, jakie powinny zostać dopełnione zarówno przez polskiego pracodawcę, jak i cudzoziemca.